همان طور که در مقاله‌های قبل نیز گفته شد چوب و فرآورده‌های چوبی علاوه بر اینکه کاربردهای زیادی دارند، دارای معایب فنی مهمی نیز می‌باشند. به همین دلیل به اصلاح چوب می‌پردازند. همچنین اشاره کردیم یکی از اهداف اصلاح چوب این است که از آن در برابر آسیب‌های بیولوژیکی و اقلیمشناسی حفاظت کند. در مقاله‌ی قبلی درباره‌ی یکی از روشهای اصلاح چوب به نام اصلاح آنزیمی صحبت کردیم. امروز در مورد اصلاح به روش اشباع چوب صحبت خواهیم کرد.
همان طور که می‌دانید چوب‌ها دارای حفرات و خلل هستند. همین خلل و حفرات در روش اشباع، توسط یک ماده خنثی مانند منومر به صورت مایع پر می‌شوند و بعد از آن در داخل چوب منومر تبدیل به پلیمر می‌شود. کلمه‌ی اشباع چوب به اشتباه، رایج شده است. در صورتی که همان تیمار چوب (Treatment) یا در اصل Impregnation محسوب می‌شود. این روش برای بهبود یافتن یکی از خواص مورد نظر در چوب به کار می‌رود.
جالب است بدانید که قدمت این روش در صنعت چوب به ۱۵۰ سال می‌رسد. دو روشی که برای این کار مرسوم است یکی روش بتل یا سلول پر و دیگری روش روپینگ یا سلول خالی است. در روش بتل سلول‌های چوب را پر از مواد حفاظتی می‌کنند در صورتی که در روش دوم مواد فقط دیواره‌ی سلولی را آغشته می‌کند.
روش اشباع انواع مختلفی دارد؛ از جمله اشباع با رزینها و اشباع چوب با فورفوریل الکل.
اشباع با رزینها:
با رزین‌های ملامین فرم آلدئید، متیلول ملامین فرم آلدئید، فنول فرم آلدئید و اوره فرم آلدئید تیمار چوب انجام می‌شود. معیارهاي موثر توسط Seborg و Stamm بیان شد؛ اولین معیار این است که مولکول‌های رزین بتوانند در حلال‌های قطبی حل شوند در واقع باید قابل حل باشند. دوم اینکه این مولکول‌ها باید به طور چشمگیری قطبی باشند. و سوم اینکه اندازه‌ی مولکولی آن‌ها در هنگام نفوذ به داخل دیواره‌ی سلولی اهمیت دارد برای همین در مواقعی که نیاز می‌شود رزین یا به پلیمرهای کوچک تبدیل و یا تجزیه می‌شود.
فرآیندهای بر پایه اشباع با رزین، فرآیندهای Imperg and Comperg می‌باشند که در آن‌ها اشباع چوب با رزین‌های فنولی مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرآیند Indurite نیز به این صورت است که چوب را با محلول‌های پلی ساکاریدی اشباع می‌کنند و به مدت ۲۴ ساعت یا یک شبانه روز در یک منطقه‌ی سرپوشیده نگهداری می‌کنند سپس در دمای بالا با وجود کاتالیزور در کوره حرارت می‌دهند که این حرارت باعث می‌شود پلی ساکاریدها به پلیمر تبدیل شوند. این فرآیند منجر به بهبود در ثبات ابعادی و سختی چوب اصلاح شده می‌شود.
اشباع با فورفوریل الکل:
این فرآیند به مرحله تجاری رسیده است و به صورت صنعتی به کار می‌رود. در این فرآیند در حضور کاتالیزور و از فورفوریل الکل مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از کاتالیزورهایی که بیش از۵۰ سال پیش برای اصلاح چوب به روش اشباع با فورفوریل الکل توسط Stamm به کار رفته است کلرید روی می‌باشد. کاتالیزورهای دیگری که می‌توان نام برد شامل اسید فرمیک، اسید سیتریک و سایر اسیدهای ضعیف و انیدریدهای حلقوی می‌باشد. در این روش یعنی اصلاح با فورفوریل الکل ۲ مرحله طی می‌شود؛ یکی مرحله‌ی اشباع با فورفوریل الکل و دیگری انجام واکنش در حرارت بالا است.
از نتایج این روش می‌توان به مقاوم شدن چوب در برابر پوسیدگی و افزایش ثبات ابعادی اشاره کرد.
نویسنده: پرنیان سیاه‌وشی
