در نوشتار قبلی به معرفی صنایع دستی چوبی در ایران پرداختیم، در این نوشتار به معرفی برخی از صنایع دستی چوبی هند میپردازیم.
صنایع دستی چوبی هند
آثاری که از غار معروف آجانتا در جنوب هند به دست آمده، نشان از مهارت و تسلط بینظیر هنرمندان در ساخت صنایع دستی چوبی هند دارد که مربوط به دو هزار سال پیش است. انواع چوبهای گرانبها مانند آبنوس، فوفل و صندل در هند موجب گردیده که صنایع دستی چوبی هند حرفی برای گفتن داشته باشد. از جمله صنایع دستی چوبی هند عبارتند از:
خاتمسازی
خاتمسازی که سادلی نامیده میشود و قدمتی بیش از ۳۰۰ سال دارد. در ابتدا خاتمسازی توسط ایرانیان آموزش داده شده ولی هندوها به تدریج رموز آن را فراگرفتهاند. خاتمسازی بیشتر برای تزیین کاخ های فرمانروایان هندی بوده. روش ساخت خاتم، با روش کار امروزی خاتمسازان ایرانی در اصفهان و شیراز، منطبق میباشد. مواد اولیهی اصلی خاتمسازی شامل عاج فیل ساده و یا رنگ شده، چوبهای مختلف از جمله چوب، عناب و فوفل ، مفتول نقره یا برنج و ورق قلع میباشد. روش کار به این صورت است که مواد مذکور را به شکل رشتههای باریک و دراز درمیآورند ، سپس آنها را به گونه ای دسته میکنند که نقش و طرح دلخواه حاصل شود، سپس آنها را با چسب بهم میچسبانند و به صورت طولی برش میدهند که در نتیجه این برش، مقطع آنها، نقشهای متنوع هندسی دلخواه را نشان میدهد. که در نهایت نمایی از خط اصلی گلها میباشد. با چسباندن این نوارهای لایه مانند بر روی صفحهی نازک چوبی، نوارهای موازی را به وجود میآورند، سپس با نوارهای موازی را بر روی سطح اشیاء مختلف میچسبانند و طرح مورد نظر را اجرا میکنند. از سریشم حیوانی که دارای مقاومت زیادی است، برای اتصال لایهی خاتم بر روی اشیاء استفاده میکنند. پس از خشک شدن محصول ساخته شده، با سوهان و کاغذ سمباده سطح اشیاء را صاف میکنند و با استفاده از الکل یا لاک پولیستر ولاک پرداخت مینمایند.
خاتمسازی روی میز
خاتمسازی روی مجسمه
خاتمسازی روی صندوق
مشبککاری چوب
مشبککاری چوب که در زبان هندی به آن پینجارا میگویند، یکی دیگر از روشهایی است که از چوب برای نشان دادن خلاقیت و هنر، استفاده میشود و معمولا برای تزیین قسمتهای نورگیر بناها، در و پنجره به کار میرود. روش کار به این صورت است که روی چوب، نقشهای هندسی مورد نظر را ترسیم میکنند و سپس با ابزار مخصوص، فواصل بین خطوط را خالی میکنند.
نویسنده : مرضیه امینی