اسپیره با نام علمی SPIREA CRENATA درختچهای علفی و متعلق به خانواده گل سرخیان (ROSACEAE) و از جنس Spiraea میباشد. این درختچه زیبا بومی مناطق معتدل نیمکره شمالی، شامل جنوب شرقی اروپا تا قفقاز، ایران، ارمنستان و ترکمنستان است. مازندران، تهران، اراک و آذربایجان از رویشگاههای طبیعی این گیاه در ایران به شمار میآیند. درختچه اسپیره با نام گل عروس یا درختچه عروس نیز شناخته میشود.
اسپیره به صورت بوته یا درختچه در کنار رودخانهها، در نزدیکی چشمهها و به طور کلی در مناطق مرطوب میروید. علاوه بر رویش خودرو و طبیعی، این گیاه برای زیباسازی فضاهای سبز، پارکها، باغها و مرزبندی مناسب میباشد.
این درختچه دارای ارتفاع ۴۵ سانتیمتر تا ۳ متر میباشد. برگهای اسپیره، در دو نوع بر شاخههای عقیم و یا بارور میرویند. برگهایی که بر شاخههای عقیم رشد میکنند متناوب و کمی دندانهدار به رنگ خاکستری – سبز و به ابعاد ۲ * ۳ سانتیمتر هستند. گونه دیگر، باریک و سرنیزهای به طول ۲ سانتیمتر بوده و با دمبرگی به طول ۵ – ۱ میلیمتر بر روی شاخههای بارور میرویند. برگهای جوان به رنگ قرمز هستند و پس از بلوغ به رنگ سبز در میآیند.
گلهای سفید این درختچه در اواسط تابستان پدیدار شده و جلوهای زیبا به اسپیره میبخشند. گلها معطر، به صورت خوشهای و دارای ۵ گلبرگ، ۵ کاسبرگ و ۳۰ – ۲۰ عدد پرچم بلند هستند. پروانهها علاقه زیادی به گلهای اسپیره دارند. گلهای اسپیره دو جنسه بوده و همزمان نر و ماده هستند. گردهافشانی این گیاه توسط باد صورت میگیرد. سرانجام گلها به میوه تبدیل شده که هر کدام حاوی یک دانه میباشند.
درختچه اسپیره برای رشد بهتر نیازمند آفتاب و نیم سایه است. بهترین شرایط دمایی برای رشد این گیاه، دمای ۵ تا ۱۶ درجه سانتیگراد میباشد. اسپیره در برابر خشکی مقاومت خوبی از خود نشان میدهد. نام Spiraea از یک کلمه یونانی به معنای تاجگل گرفته شده است. تمام اجزای این درختچه دارای ارزش دارویی میباشد. با کشف قرص آسپیرین، نام این دارو از گل اسپیره گرفته شد. از خواص دارویی این گیاه به درمان ترش کردن معده، روماتیسم، سوء هاضمه، زخم معده، سندروم روده تحریکپذیر، اسهالهای مزمن، تسکین دردهای روماتیسمی، ریفلاکس معده و… میتوان اشاره کرد. مصرف بیش از حد اسپیره باعث ایجاد اختلالات قلبی و ایجاد خون در ادرار میگردد.
آفاتی همچون بیماریهای لکه برگی، کپک پودری، پوسیدگی ریشه و شتهها زندگی این گیاه زیبا را تهدید میکند.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی