درخت بید با نام علمی Salix L متعلق به خانواده Salicaceae (بیدها) و بومی مناطق معتدل، مرطوب و سرد نیم‌کره شمالی از جمله ایران می‌باشد. بید دارای ۴۰۰ جنس به صورت درخت و درختچه است و علاوه بر آن، گونه‌های مختلف بید به راحتی با یکدیگر تلاقی کرده و هیبریدهای گوناگون می‌سازند. از گونه‌های مهم بید به بید مجنون، بید سفید (فک یا فک‌دار و اسبیدار )، زرد بید، بیدمشک، بید قطبی و سپیدار می‌توان اشاره کرد.
ارتفاع بید وابسته به نوع آن بوده و از گیاهان بوته‌ای تا درختان با قامت ۳۰ متر متغیر است. این درخت بسیار سریع‌الرشد است؛ بدین معنا که گونه‌های مختلف آن به طور متوسط، روزانه ۳ – ۲ سانتی‌متر قد می‌کشند. بنابراین برای ساخت سریع فضای سبز و ایجاد درختان سایه‌افکن و یا حصار گزینه مناسبی می‌باشند. عفونت‌های قارچی باعث ایجاد الگوی لوزی در شاخه‌های برخی از گونه‌های بید می‌گردد که به آن الگوی الماس می‌گویند. چوب‌های دارای این الگو به دلیل انحناهای زیبا طرفداران زیادی داشته و در ساخت عصا، چوب اسکی و مبلمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. شاخه‌های بید بسیار منعطف است و در ساخت زنبیل‌های چوبی کاربرد دارد.
فرم برگ‌ها در اغلب گونه‌های بید، نیزه‌ای و دندانه‌دار است. گونه‌های دارای برگ‌های باریک “اُسیر” و گونه‌هایی با برگ‌های کروی “سالو” نامیده می‌شوند. برخی گونه‌ها همیشه سبز و برخی نیز خزان‌پذیر می‌باشند.
درختان بید اکثراً دو پایه بوده و پایه‌های نر و ماده در دو درخت جداگانه قرار دارند. گل‌های آن در اوایل بهار به صورت شاتون‌های نر و ماده به فرم تخم‌مرغی یا بلند پدیدار می‌شوند. میوه‌ها نیز به شکل کپسول در اواخر تابستان می‌رویند. درون هر میوه دانه‌هایی جای دارند که هر یک از آن‌ها دارای بخشی پوشیده از تارهای ابریشمی است که در پراکندگی آن‌ها به همراه باد کمک شایانی می‌کند.
درخت بید به راحتی به روش قلمه‌زنی قابل تکثیر است. ریشه‌های این گیاه گسترده بوده و جهت جلوگیری از فرسایش خاک و نگهداری تالاب‌ها مناسب می‌باشد. همچنین، سیستم ریشه‌ای این درخت آب را فیلتر کرده و از رانش زمین نیز جلوگیری می‌کند.
پوست درخت بید دارای ماده‌ای دارویی به نام سالیسین است که فرمول شیمیایی آن بسیار مشابه آسپرین بوده و به عنوان تب‌بر و مسکن مورد استفاده قرار می‌گیرد. به علاوه از آن برای تسکین دردهای عصبی، دردهای قاعدگی، کاهش التهاب، درمان یرقان و ورم کبد بهره برده می‌شود. برگ تازه این درخت جهت درمان عفونت گوش و سردرد حاصل از گرمازدگی مؤثر است.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی
