درخت نارنج با نام علمیCitrus Aurantium هیبریدی به دست آمده از Citrus maxima (دارابی) و Citrus reticulate (پرتقال ماندارین) است که بومی مناطق جنوب شرق آسیا، هند و ایران است. این میوه ارزشمند در شهرهای شیراز، ساری و بابل در کشورمان به وفور کشت میشوند.
درخت نارنج همیشه سبز بوده و دارای حداکثر ۹ متر ارتفاع میباشد. شاخهها دارای خارهای نسبتاً بلند و تیزی است. برگهای این درخت، تخممرغی و پهن بوده و تا حدودی ضخیم و چرمی هستند. این برگها معطر بوده و به رنگ سبز تیره دیده میشوند.
در فصل بهار، گلهای خوشبو و زیبای نارنج که “بهار نارنج” نامیده میشوند به صورت تک و یا در دستههای چندتایی کوچک و به رنگ سفید بر شاخهها روییده و عطر مستکننده آنها در فضا پراکنده میشود.
در تابستان میوهها بالغ شده و آماده برداشت هستند. میوه این درخت، کروی و دارای پوست ناهموار و ضخیم به رنگ نارنجی و طعم تلخ است در حالی که گوشت میوه طعمی بسیار ترش دارد. در تابستانهای گرم، میوه ترشتر و در تابستانهای خنک، میوه تولید شده شیرینتر است؛ و همین عامل سبب تفاوت طعم نارنجهای تولید شده در شمال و جنوب کشور است.
این درخت به دو روش کاشت بذر و پیوند زدن قابل تکثیر میباشد. درخت نارنج به دلیل تحمل سرما و سازگاری با انواع خاک، یکی از بهترین پایهها برای پیوند زدن مرکبات به ویژه نارنگی و پرتقال میباشد. بهترین شرایط برای رشد درخت نارنج مناطق گرمسیری و در خاکهای لومی، مرطوب و سنگین همراه با زهکشی مناسب است. درخت سبز تحمل سرما در دمای ۱.۶ تا ۱۰ درجه سانتیگراد را داراست. در زمان استراحت زمستانه نیز، درخت قادر به تحمل سرما تا دمای ۶- درجه به مدت کوتاه است. به طور کلی، دمای کمتر از صفر درجه موجب آسیب به درخت نارنج میگردد.
شکوفههای بهار طبیعتی گرم و خشک داشته و بوییدن آنها نشاطآور و تقویتکننده مغز است. از بهار نارنج برای تهیه مارمالاد، عطردهنده چای، عرق بهار نارنج، استخراج روغن و دمنوش استفاده میشود. میوه و برگ نارنج تولیدکننده کف بوده و در صنعت صابونسازی مورد استفاده قرار میگیرد. علاوه بر موارد ذکر شده، درخت بهار نارنج جایگاه ویژهای در صنعت عطرسازی و ساخت اسانس نیز داراست. از دیگر خواص نارنج به کاهش فشار و قند خون، هضم آسانتر غذا، افزایش اشتها، تسکیندهنده سرفه مزمن، بهبود بیماریهای مربوط به کبد، تصفیه خون، تقویتکننده روده و معده، تقویت کننده مو، ضد انگل و… اشاره کرد.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی
