درخت سرو (Cupressus)، درختی سوزنی‌برگ و همیشه سبز و از خانواده مخروطیان است که در ایران به نام‌های کتول، رامیان سر، سوروش و وهل شناخته می‌شود. سرو در ادبیات ایرانی، نماد آزادگی، خرمی و پایداری بوده و به عنوان درخت ملی ایران در فهرست درختان ملی جهان به ثبت رسیده است. این درخت از مقاوم‌ترین درختان دنیاست که در شرایط بسیار سخت آب و هوایی و زیست‌محیطی دوام می‌آورد. حتی در طوفان‌های شدید که تنه بسیاری از درختان می‌شکند، سرو همچنان ایستاده و خم به ابرو نمی‌آورد. این درخت با شکوه در هر شرایط راست قامت رشد کرده و به سمت چپ و راست منحرف نمی‌شود. از این رو می‌توان اقتباس نماد آزادگی و استقامت را از این درخت که الگوی طبیعی ایرانیان باستان است به خوبی درک کرد. کهن‌سال‌ترین درخت سرو جهان، زینت‌بخش ابرکوه یزد بوده که با بیش از چهار هزار سال سن، یکی از ده موجود پیر زنده دنیا به شمار می‌آید.
ارتفاع سرو با توجه به نوع گونه به ۵ تا ۲۰ متر می‌رسد و شاخه‌ها در فاصله دو متری از سطح زمین، بر روی تنه شروع به رشد می‌کنند. همان‌طور که اشاره کردیم، سرو توانایی مقاومت در بسیاری از شرایط آب و هوایی را داراست. اما شرایط آب و هوای معتدل و مرطوب برای رشد این درخت ایده‌آل‌ترین است. از آفت‌های آسیب‌رسان به سرو، شپشک آرد آلود سرو، شته ارس، آفت‌های قارچی و پوسیدگی ریشه را می‌توان نام برد.
در ادامه به شرح مختصری از چند گونه سرو می‌پردازیم.
سرو سیمین (سرو نقره‌ای)
این درخت، بومی ایالت آریزونا و کالیفرنیا بوده و برگ‌های گوشتی و فلس‌دار آن به رنگ سبز_آبی یا خاکستری دیده می‌شوند. سرو سیمین تا ارتفاع ۱۵-۱۰ متر رشد کرده و میوه‌ای کروی شکل به رنگ قهوه‌ای دارد. شاخ و برگ و میوه این درخت معطر است.
سرو شیراز
سرو شیراز بومی جنوب اروپا و غرب آسیا بوده و با نام سرو ایتالیایی نیز خوانده می‌شود. استفاده بی‌شمار این درخت در باغ‌های شیراز دلیل نام‌گذاری آن است. سرو شیراز، قامتی تا حداکثر ۲۰ متر داشته و دارای تاجی مخروطی و نوک تیز با اندامی باریک و بلند است.
سرو لاوسون
این درخت به نام “کامیس پاریس” و “سرو طلائی” نیز مشهور است. سرو لاوسون کوتاه و کند رشد بوده و ارتفاعی برابر با ۳-۲ متر دارد. این درخت اغلب به عنوان تک درخت زینتی و به دلیل هرس‌پذیری بالا، برای ایجاد دیوار سبز به کار می‌رود. سرو طلائی دارای پوست تنه اسفنجی با فرورفتگی و تورفتگی‌های زیاد است.
از خواص درمانی سرو با استمعال‌های مختلف، به دفع انگل، بهبود درد دندان، قطع خونریزی، بهبود زخم روده و از خواص روغن این درخت به تسکین دردهای عضلانی و لاغری موضعی می‌توان اشاره کرد.
سرو دارای چوبی نرم و سبک و بسیار محکم و با دوام، به رنگ زرد، طلایی، قهوه‌ای و گاهاً قرمز می‌باشد. بافت همگن آن، مقاومت بالایی در برابر حمله حشرات و آفات و قارچ‌ها داشته و در صنعت چوب، خوش‌کار است. از این چوب در نماسازی ساختمان و همچنین پوشش‌های داخلی دکوراسیون استفاده می‌کنند.
به علاوه، این چوب معطر بوده و رایحه‌‌ی دلنواز خامه‌ای شیری و ملایم در فضا پخش می‌کند که در صنعت عطرسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی
