درخت فندق از خانواده Betulacea بوده و بومی نواحی نیم‌کره شمالی شامل اروپا، آسیای صغیر و قفقاز می‌باشد. از مناطق مهم کشت فندوق در جهان، ترکیه، ایتالیا، اسپانیا و آمریکا را می‌توان نام برد. در ایران نیز در استان‌های ارومیه، قزوین وگرگان کشت شده و استان گیلان ۸۵ درصد فندق درکشور را تولید می‌کند. همچنین در رتبه‌بندی تولید فندق در جهان، ایران رتبه ششم را به خود اختصاص داده است.
این گیاه به دو صورت درختچه (بوته‌ای) و درخت کشت می‌شود؛ به طور کلی، عملکرد فندوق به صورت درخت، بیش‌تر از بوته‌ای می‌باشد. ارتفاع این درخت به طور متوسط ۱.۵ متر برآورد شده است در حالی‌که، درختان فندق وحشی، در شرایط مساعد و خاک حاصل‌خیز، به ارتفاعی برابر با ۷-۶ متر نیز می‌رسند. تاج هر درخت فندق، ۴-۲.۵ متر از محیط اطراف خود را تحت پوشش قرار می‌دهد و به طور استاندارد ۶-۵ متر، فاصله‌ای ایده‌آل میان هر دو درخت است.
رشد این درخت کند است. برگ‌ها به صورت گرد و نوک تیز، به طول ۱۲-۵ سانتی‌متر و پهنای ۱۰-۴ سانتی‌متر و لبه‌های دندانه‌دار بر شاخه‌ها می‌رویند.
درخت فندق یک پایه بوده و گل‌های نر و ماده روی یک شاخه به صورت جداگانه قرار دارند. گل‌های نر به صورت شاتون‌هایی به رنگ زرد کمرنگ به اندازه ۱۲-۵ سانتی‌متر بر روی شاخه‌ها دیده می‌شوند. گل‌های ماده به صورت خوشه‌ای قرمز در زیر جوانه‌ها می‌رویند. این گل‌ها در ۴-۳ سالگی درخت پدیدار می‌شوند اما باردهی درخت در ۵ تا ۶ سال پس از کاشت اتفاق افتاده و به مدت ۲۰-۱۰ سال باردهی خواهد داشت. عملکرد باردهی درختان در سال‌های مختلف، متفاوت است.
به طور معمول گرده‌افشانی درخت فندق به وسیله باد و در زمستان انجام می‌شود؛ اما در مناطقی با زمستان‌های بسیار سرد، گرده‌افشانی در اوایل بهار آغاز می‌گردد. عملیات لقاح نیز در اواخر بهار صورت می‌پذیرد. میوه‌های درخت درون برگ‌هایی به نام ظرف قرار دارند و پس از رسیدن بر زمین ریخته و از رنگ سبز به قهوه‌ای تغییر پیدا می‌کنند. در طول فصل، دو الی سه بار نیاز به جمع‌آوری میوه‌ها می‌باشد.
درخت فندق، به سرما مقاوم بوده و دمای ۱۶ تا ۳- درجه برای رشد آن ایده‌آل است؛ اما باید توجه داشت که در دمای ۱۰- درجه گل‌ها دچارآسیب جدی می‌گردند. خاک لومی و زهکشی مناسب و شرایط آفتابی کامل و نیمه سایه برای رشد این درخت کمک‌کننده خواهد بود. مرسوم‌ترین گونه‌های درخت فندق، گرداشکور، گرده، پشمینه و شستک هستند.
چوب درخت فندق، ریز بافت، انعطاف‌پذیر و مقاوم در برابر ضربه و فرسایش است. از این چوب در ساخت پرچین، عصا، الوارهای ساختمانی، چوب ماهی‌گیری، چوب پیاده‌روی و… استفاده می‌شود.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی
