این درختان بومی سواحل گرمسیری کارائیب در آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی و همچنین غرب آفریقا هستند. در واقع درخت ماهاگونی (ماهون، ماهوگانی) تفاوت ناچیزی با درخت آکاژو دارد. این درختانِ پهن برگ، تا ارتفاعی برابر ۳۰ تا ۳۵ متر رشد کرده و قطر تنه آنها به ۱.۵ تا ۲ متر میرسد.
در جنگلهای کنگو و گابن این درختان به وفور یافت میشوند. پس از دهههای اولیه قرن بیستم که این درختان تقریباً به طور کلی قطع شدند، در اواسط قرن بیستم با تأسیس مزارع مصنوعی ماهاگونی در برخی جزایر کارائیب، احیای دوبارهای به آنها بخشیده شد. همچنین نژاد این درخت توسط انگلیس به هند و جزیره سریلانکا منتقل شد.
چوب آکاژو، یکی از چوبهای بسیار زیبا و قیمتی است که در صنعت چوب و تجارت از ارزش ویژهای در جهان برخوردار است. چوبهای آکاژو به دو گونه آمریکایی و آفریقایی وجود دارند که در ایران چوب آفریقایی (وارداتی) رواج بیشتری دارد. امروزه هند، بنگلادش و سنگاپور از تولیدکنندگان اصلی این چوب ارزشمند هستند.
چوب درون آکاژو تناژی از رنگهای زرد، قهوهای و قرمز بوده و چوب برون، روشن و به رنگ سفید مایل به صورتی است. البته به محض برش، رنگ چوب بسیار روشنتر بوده و تنوع چندانی ندارد اما به مرور زمان در تماس با نور خورشید، رنگ آن به تیرگی میگراید و تنوع زیادی پدید میآید. حلقههای رشد سالانه در این چوب واضح و مشخص نیست.
این چوب در مقطع شعاعی دارای نقشهای نواری صدفی بوده و در مقطع مماسی نقوش موجدار، جناغی و مجعد در آن دیده میشود. در بافت یکدست این چوب پرمگسیهایی براق وجود دارد که در جهت نور درخشیده و جلوهای زیبا از خود به نمایش میگذارد. این تلألؤ و درخشندگی به دلیل جنس روغنی چوب ماهوگونی است و از ویژگیهای شاخص و زیبای این چوب گرانبهاست.
چوب ماهاگونی در دسته چوبهای نیمه سبک و نیمه سخت قرار میگیرد. الیاف، درهم تنیده و راستتار بوده و منافذ درشتی بر سطح بافت دیده میشود. بافت این چوب یکدست و متوسط تا درشت میباشد. این ویژگیهای بافت، چوب ماهاگونی را برای خلق آثار هنری در رشتههای منبتکاری، معرقکاری و ساخت مجسمههای چوبی به گزینه مناسبی تبدیل کرده است.
این چوب به راحتی پردازش شده و قابلیت رنگکاری بالایی دارد. همچنین پیچخوری و میخکاری مطلوب آن، انتظارات نجاران و فعالان صنعت چوب را به راحتی برآورده میسازد.
چوب ماهاگونی از مقاومت بالایی برخوردار است اما در برابر حمله حشرات و آفات دوام زیادی نداشته و دچار پوسیدگی میگردد.
مهمترین کاربرد چوب ماهاگونی در صنعت چوب، ساخت روکش و مبلمان لوکس است. از این چوب در ساخت درب و پنجره، اجزای دکوراسیون داخلی، قایقهای بادبانی، چوب پنبه، مصالح ساختمانی کشتی، راه آهن، جواهرات چوبی و… استفاده میشود.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی
