درخت چنار با نام علمی Plane tree از درختان زیبا و مقدس نزد ایرانیان باستان است. این درخت تنومند و بلند قامت، اغلب زینتبخش خیابانها و پارکهاست تا منظره و سایه دلپذیری را به سطح شهر ببخشد.
پادشاه درختان، دارای برگهایی سه یا پنجپر و میوههای کروی شکل به رنگ سبز است. این درخت، خزانکننده بوده و در پاییز برگهای نارنجی و زرد آن، منظره بینظیری خلق میکند. چنار هر ساله پوست انداخته و با افزایش عمر تنومندتر میگردد. قامت این درخت، تا ۲۵ متر و قطر تنهآن به ۵ متر نیز میرسد.
گونههای شهری این درخت تا دمای ۲۳- را تحمل میکنند و حتی نوعی از این درختان، توانایی تحمل سرما را تا دمای ۴۰- دارند. به طور کلی چنار، در آب و هوای سرد و مرطوب رشد بهتری خواهد داشت. به همین دلیل، شهرهای جنوبی ایران، محیط مناسبی برای رشد این درختان نیست. بهترین مکان برای رشد چنار، کنار نهرهاست. نور مستقیم و کافی نیز، از دیگر عوامل مساعد جهت رشد بهتر این گیاه زینتی است. ریشههای درخت چنار قادر به نفوذ تا عمق ۴ متری زمین، و تأمین آب مورد نیاز خود است.
بهار، زمان شروع گلدهی درخت چنار و روییدن میوههای آن است. بذر این گیاه در پاییز بالغ میگردد، زیرا بذرها برای جوانه زدن در بهار، باید به مدت دو ماه در سرما و رطوبت باقی بمانند. بعد از کاشت این درخت به روش بذر، تا مدت یک سال گیاه را جا به جا نکنید. این روش نسبت به قلمه زدن به زمان بیشتری نیاز دارد، اما در این روش، گیاه ریشههای بیشتر و قدرتمندتری تولید میکند.
برای کاشت چنار به روش قلمه زدن، ابتدا شاخهای به اندازه ۳۰ سانتیمتر از درخت پایه را جدا کنید. برای بیشتر شدن سطح مقطع ایجاد ریشه، بهتر است شاخه را به صورت افقی و مورب با چاقویی تیز برش زنید. سپس آن را به مدت یک ماه به صورت افقی قرار دهید. در مرحله آخر، قلمه را تا یک سوم ارتفاع آن در عمق خاک بکارید.
از انواع درخت چنار، به چنار شرقی، چنار اروپایی، چنار آمریکایی و چنار خوشهای میتوان اشاره کرد. این درخت نیز مانند سایر درختان در معرض آفات و حشرات قرار میگیرد. پروانه مینوز، سوسک چوبخوار، زنجرک و کرم سفید ریشه از جمله آفاتی هستند که زندگی این درخت جذاب را تهدید میکنند.
چوب چنار به دلیل استحکام و استقامت بالا، در صنایع مختلف چوبی مورد استفاده قرار میگیرد. برگ این درخت نیز خواص دارویی متفاتی داراست. برای مثال،از آن به عنوان ضماد، برای بهبود واریس و درمان التهاب چشم استفاده میشود. عرق برگ آن نیز دارویی چاقکننده و بهبود کننده تنگی نفس است.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی
