درخت گیلاس بومی آسیای صغیر، در نواحی دارای خاک مناسب میان دریای خزر و دریای سیاه است. اطلاعات تاریخی به دست آمده توسط باستان‌شناسان نشان‌گر آن است که از ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ سال پیش، انسان از گیلاس به عنوان میوه خوراکی استفاده می‌کرده است. رومیان اولین کشت‌کنندگان این میوه خوشمزه و رومیان گسترش‌دهنده آن بودند. امروزه نیز گیلاس یکی از خوش‌طعم‌ترین میوه‌های موجود است که طعم و عطر تابستانی آن برای همه آشنا و دلپذیر است. در ایران، شهرهای مهاباد، سمنان، قزوین، ملایر، خراسان رضوی و تهران در منطقه شمیرانات مناطق کشت گیلاس هستند. ایران پس از ترکیه و آمریکا، سومین تولیدکننده گیلاس در جهان به شمار می‌آید.
درخت گیلاس، به دو صورت درختچه و درخت با ارتفاعی حدود ۳ _ ۶ متر می‌روید. از آن‌جایی که ارتفاع درخت در تولید محصول نقش مؤثری دارد، درختانی که صرفا به منظور عنصر اقتصادی کاشته می‌شوند را تا ارتفاع ۳ متر نگه می‌دارند. هر درخت گیلاس تا بیش از ۳۰ سال صرفه اقتصادی دارد؛ اما به طور کلی عمری طولانی داشته که حتی به ۲۵۰ سال نیز می‌رسد.
ریشه‌های این درخت سطحی بوده و در خاک دارای رطوبت دچار پوسیدگی می‌گردد. خاک لومی، شنی و آهکی به همراه زهکشی مناسب و نور مستقیم آفتاب، شرایط مطلوبی برای درخت گیلاس است. این درخت خزان‌کننده است و در زمستان به خواب زمستانه فرو می‌رود. در این دوران، درخت به یک استراحت سرمایی در دمای ۵- تا ۷- درجه سانتی‌گراد نیاز دارد.
درخت گیلاس به دو صورت خود ناسازگار و دگر ناسازگار وجود دارد. بدین معنی که در نوع اول، گرده یک درخت گل‌های خود و در نوع دوم گل‌های درختان دیگر را بارور نمی‌کند. به همین دلیل معمولاً به ازای هر ۹ درخت گیلاس، یک درخت گرده افشان مانند آلبالو یا گونه‌های مختلف از درخت گیلاس در کنار هم کاشته می‌شوند.
شکوفه‌های زیبای این درخت به رنگ سفید مایل به صورتی در بهار بر شاخه‌ها پدیدار می‌شوند و عطر روح‌انگیزی در فضا پخش می‌کنند. میوه آن نیز در بهار و تابستان قابل برداشت می‌باشد. گیلاس، میوه‌ای کروی شکل به رنگ‌های زرد، قرمز، سفید و سیاه بوده که دارای هسته‌ای گرد و سخت در مرکز خود می‌باشد. در واقع هسته موجود در گیلاس بذر آن است که در صورت کاشته شدن، پس از چند ماه به گیاه تبدیل می‌شود.
گیلاس، سرشار از پتاسیم و ویتامین ث بوده و برای درمان نقرس، بی‌خوابی، حافظه، درد ماهیچه، گواتر، مشکلات کبد، کلیه، مثانه و… مفید است.
چوب گیلاس یکی از سخت‌ترین و گران‌قمیت‌ترین متریال‌ها در صنعت چوب به شمار می‌رود که در نوشتار آینده به تفصیل درمورد آن صحبت خواهیم کرد.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی
