اگر بخواهیم زندگی بشر در تاریخ را مورد بررسی قرار دهیم و به اولین عصر تاریخی آن برگردیم باید عصر سنگ (Stone Age) را مطالعه کنیم. عصر سنگ خود به سه دوره پارینه‌سنگی (Paleolithic)، میانسنگی (Mesolithic) و نوسنگی (Neolithic) تقسیم می‌شود. سیر تحول معماری
دوران پارینه‌سنگی (Paleolithic):
دوران پارینه‌سنگی قدیمی‌ترین دوران ماقبل تاریخ انسان و فرهنگ مادی انسان است که برای اولین بار انسان‌ها از ابزار سنگی دست ساز استفاده کرده‌اند. دوران پارینه سنگی از حدود ۳/۳ میلیون سال پیش تا زمان عقب‌نشینی یخچال‌ها از نیمکره‌ی شمالی در فاصله‌ی سال‌های ۱۰ هزار تا ۸۵۰۰ سال قبل از میلاد ادامه داشته است. در این دوران بود که انسان از شکل شاخه‌های اولیه نظیر انسان ماهر (Homo Habilis) تحول یافته و به شکل انسان امروزی یعنی انسان خردمند (Homo Sapiens) در آمد. سیر تحول معماری
در این دوره انسان‌ها به شکار و جمع‌آوری آذوقه می‌پرداختند و محل زندگی آنها غارها بود. انسان به دلیل نیاز به یک سرپناه که بتواند به واسطه آن در برابر خطرات ناشی از طبیعت، حیوان‌ها و دیگر انسان‌ها جان سالم به در ببرد به غارها پناه برد و در آن‌جا زندگی کرد. از مهم‌ترین غارها که آثار زندگی در آن کشف شده است می‌توان به غار لاسکو (Lascaux) در فرانسه و غار آلتامیرا (Cueva de Altamira) در اسپانیا اشاره کرد. سیر تحول معماری
انسان‌ها در این دوران به ثبت آثاری به صورت نقاشی در غارها پرداخته‌اند، آنها تصاویر گاو کوهان‌دار، گاو وحشی، گوزن و اسب را بر دیواره‌های غار نقاشی کرده‌اند. بعد از کشف این آثار اساسی‌ترین سوالی که پیش می‌آید این است که با چه هدف و انگیزه‌ایی انسان‌های نخستین این آثار را خلق کرده‌اند؟ اکثر این آثار در قسمت عقبی غار و دور از نور و روشنایی ثبت شده است به این ترتیب نمی‌توان علت آن را تزیین و زیبایی در نظر گرفت از طرفی موضوع این نقاشی‌ها حیواناتی هستند که حیات انسان به آنها وابسته بوده است و همچنین آثار کشف شده نشان می‌دهد که این نقاشی‌ها به منظور هدف برای نشانه‌گیری مورد استفاده قرار گرفته‌اند؛ در نتیجه این نقاشی‌ها علاوه برداشتن ارتباط موضوعی با زندگی روزمره نیاکان ما، جنبه کاربردی نیز داشته است.
از نظر معماری در این دوران تنها می‌توان به ساخت ابزار ابتدایی زندگی و انتخاب غارها برای سکونت اشاره کرد که از جنبه معماری در دوران کنونی بسیار ابتدایی بوده است.
دوران میانسنگی (Mesolithic):
دوره میانسنگی در میان دو دوره پارینه‌سنگی و نوسنگی قرار می‌گیرد. در این دوره بشر توانست ابزار تراشنده و خراشنده درست کند که معمولاً بدون دسته بوده‌اند. اولین نشانه‌های ساخت پناه‌گاه‌های ساده با استفاده از شاخ و برگ درختان و گیاهان در این دوران مشاهده شده است. انسان‌ها در این دوره از پوست حیوانات نیز برای گرم کردن خود استفاده می‌کردند. در دوره میان سنگی انسان با مفهوم ذخیره مواد غذایی گیاهی و حیوانی آشنا می‌شود و کنترل مواد غذایی جانوری را با شکار نکردن بچه حیوانات و ماده‌های آبستن آغاز می‌کند.
در دوران میان سنگی سه عامل اهلی کردن حیوانات، آغاز کشاورزی و آماده سازی غذا موجب می‌شود که انسان به زمین و سرزمین وابستگی پیدا کند و مقدمات یکجا نشینی را برای خود فراهم آورد هرچند با مطالعه آثار باقیمانده از این دوران متوجه می‌شویم که محل‌های زندگی آنها موقتی بوده و هنوز شکل دائمی نگرفته است.
از بزرگترین اتفاقات و کشفیات انسان در این دوره می‌توان به کشف آتش، پخت غذا، اهلی کردن حیوانات و کشاورزی ابتدایی اشاره کرد. از دیگر نشانه‌های این دوران استفاده از متریال چوب در زندگی روزمره به عنوان هیزم و مصالح ساخت سرپناه است.
از نظر معماری می‌توان این دوره را آغاز استفاده از چوب در معماری نام برد که توانست به‌واسطه خواص چوب زندگی راحت‌تری را برای انسان‌های آن دوره رقم بزند.
دوره میانسنگی
نویسنده: سید میلاد قوام
