درخت انجیلی با نام علمی Parrotia persica متعلق به خانواده Hamamelidaceae می‌باشد. این درخت کهن یادگار دوران یخبندان بوده و قدمت آن به بیش از ۱۷ هزار سال می‌رسد. درخت انجیلی بومی جنگل‌های شمال ایران و کشور آذربایجان می‌باشد. این درخت یکی از شگفت‌انگیزترین گونه‌های گیاهی است که قدرت پروردگار را به زیبایی هر چه تمام‌تر به نمایش می‌گذارد. درخت انجیلی به دلیل چوب بسیار سخت آن به Persian iron wood (چوب آهنین پارسی) نیز معروف بوده و در گویش‌های محلی به نام‌های انجیلو، آسوندار، انجول، تویی، تفی، زوند، توتوی و سرآغاجی خوانده می‌شود.
قامت این درخت به ۳۰ -۲۵ متر و گستردگی تاج آن به ۸ – ۱۵ متر می‌رسد. پوست تنه به رنگ قهوه‌ای و خاکستری است و به مرور زمان قسمت‌هایی از پوست جدا شده و لکه‌های کرمی و سفیدی به وجود می‌آورند. قطر تنه حداکثر ۱.۵ متر است اما باید توجه داشت که با رویدن چند درخت انجیلی در کنار هم، تنه آن‌ها به یکدیگر جوش خورده و به صورت یک تنه واحد دیده می‌شوند.
شاخه‌ها نیز با ایجاد پیچ و تاب‌هایی به یکدیگر جوش خورده و شبکه‌هایی دیدنی و جالب پدید می‌آورند. به طور کلی می‌توان گفت رشد طولی و عرضی این درخت مشابه می‌باشد بدین معنی که قطر تنه اصلی و شاخه‌ها تفاوت چندانی بایکدیگر ندارند. رشد درخت انجیلی کند بوده و در طول یک سال تنها نیم متر به صورت طولی رشد خواهد داشت.
از دیگر اجزای جذاب این درخت به برگ‌های هزار رنگ آن می‌توان اشاره کرد. برگ‌ها دارای ۱۵ – ۶ سانتی‌متر طول و ۱۰ – ۴ سانتی‌متر عرض و حاشیه دندانه‌دار هستند. برگ‌های جوان درخت به رنگ قرمز و بنفش بوده و در تابستان به رنگ سبز روشن و تیره دیده می‌شوند.
با فرا رسیدن پاییز، زیبایی این درخت چندین برابر شده و برگ‌ها به تناژی متنوع از رنگ‌های قرمز، زرد و نارنجی می‌گرایند. تنوع رنگ در برگ‌ها تا حدی است که تصور می‌شود چند درخت با رنگ‌های متفاوت در کنار یکدیگر قرار دارند. این گیاه به عنوان درخت زینتی در کنار معابر کشورهای اروپایی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. این درحالی‌ست که بسیاری از افراد این درخت زیبا که خواستگاه اصلی آن کشور عزیزمان ایران است را نمی‌شناسند.
گل‌های درخت انجیلی بدون گلبرگ و فقط دارای پرچم هستند و در اواخر زمستان و اوایل بهار پدیدار می‌شوند. میوه این درخت نیز به صورت کپسول‌های چوبی، به فرم تخم‌مرغی بوده و شامل دو قطعه است که دو دانه را دل خود جای می‌دهد.
در نوشتار آینده به بررسی چوب این درخت اسرارآمیز خواهیم پرداخت.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی
