درخت مَلَچ با نام علمی Ulmus glabra گونه‌ای از نارون است که در گویش عام “گِریز” نیز نامیده می‌شود. این درخت زیبا، بومی بریتانیای کبیر تا سیبری بوده و در شمال و غرب اروپا تا شمال غرب آسیا شامل جنگل‌های شمال ایران یافت می‌شود.
درخت مَلَچ برگریز و خزان‌کننده بوده و برگ‌های تخم مرغی شکل با حاشیه دندار آن، در پاییز به رنگ زرد و قهوه‌ای خوش رنگی ظاهر می‌شوند.
در اواخر زمستان نیز شکوفه‌هایی به رنگ زرد و قرمز بر شاخه‌های آن می‌روید و بذرهای آن در اواخر ماه‌های فروردین و اردیبهشت رسیده و بالغ می‌گردند. به‌علاوه، شاخه‌های جوان و محکم آن دارای پوششی با کرک‌های مویی زبر هستند.
این درخت در طول عمر ۱۵۰ تا ۴۰۰ ساله خود، با توجه به گونه، تا ارتفاع ۴۰ متر رشد کرده و قطر تنه آن نیز به ۱.۸ تا ۲ متر می‌رسد.
ملچ معمولاً درخت مقاومی است و با انواع آب و هوای خشک یا مرطوب سازگاری می‌یابد. خاک لومی، شنی، ماسه‌ای و به‌طور کلی انواع خاک نیز برای رشد آن، به همراه زهکشی مناسب، ایده‌آل است. این درخت، به دلیل دوام و مقاومت در برابر آلودگی هوا و همچنین نیاز کم به آبیاری، انتخابی مناسب برای پارک‌ها و بلوار و خیابان‌هاست. مَلَچ به دلیل داشتن تاج بزرگ و گرد خود، اغلب به صورت تک درخت زینتی در محیط نیز مورد استفاده قرار گرفته و منظره با شکوهی را خلق می‌کند.
چوب درخت ملچ، راست تار، دارای بافتی درشت، نیمه سخت و نیمی سنگین است و به دلیل استحکام و مقاومت نسبتاً خوب، در صنایع مختلف چوبی از جمله ساختمان‌های چوبی، مبلمان، قایق سازی، وسایل ورزشی، درب و پنجره، تخته‌های سه لایه و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اخیراً بسیاری از درختان مَلَچ در جهان و البته ایران، مورد حمله نوعی قارچ به نام ” قارچ نارون کش” قرار گرفته و در معرض خطر انقراض هستند. سازمان حفاظت با تدابیری مانند تکثیر و جمع‌آوری بذر سعی در کنترل بقای نسل این درخت با شکوه دارد.
درخت مَلَچ دارای خواص دارویی نیز است. در چین از برگ این درخت برای دفع سنگ مثانه و سنگ کلیه استفاده می‌کردند. جوشانده پوست داخلی آن نیز برای رفع ناراحتی‌های مجاری ادراری به‌کار برده می‌شده است. همچنین، جوشانده پوست درخت مخصوصا پوست ریشه آن را، به صورت ضماد گرم، جهت رفع سختی مفاصل و هم چنین رفع انقباضات تشنجی ماهیچه ها، بر روی عضو اثر می‌داده‌اند.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی
