در زمان‌های گذشته، پیش از ایجاد رنگ‌های شیمیایی از انواع روغن‌های گیاهی و حیوانی برای رنگ‌کاری و جلا دادن به وسایل چوبی استفاده می‌شد. امروزه نیز این روغن‌ها به صورت خالص و گاه با ایجاد تغییراتی در ساختار آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روغن بزرک
روغن بزرک از دانه‌های بذر کتان به دست آمده و برای محافظت از چوب در برابر رطوبت و جلا دادن به آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای این کار مقدار بسیار کمی از روغن را بر سطح چوب مالیده تا به عمق آن نفوذ کند. پس از خشک شدن هر لایه، لایه بعدی را اضافه می‌کنند تا جایی که حدود ۷۰ درصد چوب اشباع شده و روغن اضافی را نپذیرد. در این مرحله روغن‌های اضافی باید از سطح چوب کاملاً پاک شوند. روغن جوشانده شده به مدت زمان کم‌تری برای خشک شدن نیاز دارد. باید توجه داشت که این روغن نسبت به سایر روغن‌ها محافظ ضعیف‌تری است و برای وسایل چوبی پرکاربرد و فضای باز مناسب نیست.
روغن چوب چینی (تانگ)
این روغن از هزاران سال پیش توسط بشر کشف و برای ایجاد پوششی ضدآب بر روی قایق‌های دست‌ساز و وسایل چوبی مورد استفاده قرار می‌گرفت. روغن تانگ از دانه درختی که بومی چین و دیگر مناطق آسیاست به‌دست می‌آید. این روغن نیز همانند روغن بزرک پس از قرار گرفتن در معرض حرارت، دوام بیش‌تری پیداد کرده و سریع‌تر خشک می‌شود و در مقایسه با روغن بزرک در برابر رطوبت و اشعه فرابنفش مقاومت بیش‌تری از خود نشان می‌دهد. وسایل ضدآب شده با روغن تانگ، به مرور زمان تغییر رنگ نداده و در برابر تیرگی و کپک‌زدگی مقاوم می‌گردند. این روغن جلوه‌ای مات و عسلی رنگ به لوازم چوبی بخشیده و برای کفپوش، مبلمان، کابینت، اسباب‌بازی چوبی، آلات موسیقی و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رنگ‌های گیاهی چوب
در مقابل رنگ‌های شیمیایی که مشکلاتی مانند بوی تند، عوارض پوستی و تنفسی، سرگیجه، حالت تهوع و… را به دنبال دارند، رنگ‌های گیاهی پدید آمدند که بسیاری از این مشکلات را حل کردند.
با این حال، رنگ‌های شیمیایی و گیاهی هر کدام کاربرد خاص خود را داشته و در مواردی ناچار به استفاده از هر یک از آن‌ها هستیم.
رنگ‌های گیاهی از مواد کاملاً طبیعی مانند پوست سبز گردو، حنا، سدر و… ساخته شده و ترکیبات غیر سمی آن، با محیط زیست سازگار هستند. این رنگ‌ها ایده‌آل‌ترین انتخاب برای رنگ‌آمیزی ظروف چوبی، اسباب‌بازی‌های چوبی و زیورآلات رزینی هستند.
رنگ‌های گیاهی مانند رنگ‌های شیمیایی نیازمند رنگ‌آمیزی لایه‌ای نبوده و برای اجرای آن‌ها به مهارت خاصی نیاز نیست. با این وجود، این رنگ‌ها در ایران هنوز جایگاه درخور خود را نیافته‌اند.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی
