درختچه سیاه‌تَلو با نام علمی Paliurus Spina – Christi Mill و متعلق به خانواده عناب می‌باشد. این درختچه بومی مناطقی از جنوب اروپا، شمال آفریقا و مدیترانه تا جنوب غربی آسیا شامل ایران، تاجیکستان و شمال چین است. در ایران در مناطق اَرَسباران و دامنه‌های سبز البرز، گرگان، آذربایجان، کوه‌های زاگرس، تهران، لرستان، کردستان، کرمانشاه، سنندج، فارس، خراسان، بجنورد و گلستان دیده می‌شود. درختچه سیاه‌تَلو را در گویش‌های مختلف فارسی با نام‌های سیاه‌تلی، قره تیکان، بورتیکان، چنگل، سیه‌بور، یله‌بور، اسکم تلی و گربه‌بور و در زبان انگلیسی Christ’s thorn، Paliuru، Garland thorn،Rhamnos و Jerusalem thorn می‌خوانند. در برخی منابع آمده است تاج خارداری که پیش از به صلیب کشیدن حضرت مسیح بر سر او گذاشته شد از جنس سیاه‌تلو بوده است؛ نام انگلیسی این گیاه نیز برگرفته از این روایت می‌باشد.
این گیاه به صورت درخت و اغلب درختچه روییده و ارتفاع آن به ۳ – ۲ متر می‌رسد. شاخه‌ها انبوه و منشعب به رنگ خاکستری یا قرمز هستند. کرک‌های قهوه‌ای به همراه خارهای هلالی مشابه با قلاب ماهیگیری بر روی ساقه‌ها دیده می‌شود. خارها در کناره‌ی برگ‌ها قرار گرفته به طوری که یکی از آن‌ها قائم و دیگری خمیده است. این خارها در برخورد با بدن انسان یا حیوانات درد عمیقی ایجاد کرده که همین ویژگی سبب استفاده از این درختچه به عنوان حصاری مطمئن جهت جلوگیری از ورود چهارپایان به مزارع و کشت‌زارها گردیده است.
برگ‌ها به فرم تخم‌مرغی، نوک‌دار با حاشیه صاف می‌رویند. انتهای دم‌برگ‌ها زائده کوچکی به نام گوشوارک قرار دارد. این درختچه خزان‌پذیر است و در پاییز برگ‌ها فرومی‌ریزند.
گل‌های درخت سیاه‌تَلو در اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت ظاهر شده و ابتدا به رنگ سبز، سپس به رنگ زرد و پس از گذشت زمان به رنگ قهوه‌ای در می‌آیند.
میوه‌ها نیز به شکل کروی و بال‌دار بوده که ابتدای رویش، سبز مایل به زرد و پس از بلوغ در پاییز قهوه‌ای می‌باشد. در مرکز میوه این درخت برجستگی وجود داشته و بذر‌های درخت درون آن قرار دارند.
درختچه سیاه‌تَلو خاک‌های آهکی را می‌پسندد و از طریق کاشت بذر و قلمه قابل تکثیر است.
این گیاه از دیرباز برای مصارف درمانی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. از خواص دارویی سیاه‌تلو می‌توان به اثر قابض، مدر و مقوی آن اشاره کرد. میوه این درختچه جهت دفع اسید اوریک خون، اوره، رسوبات ادراری و همچنین کاهش کلسترول، فشار و قند خون مفید می‌باشد.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی
