افرای پرچین، دشتی یا کَرَب با نام انگلیسی Hedge Maple و نام علمی Acer Compestre از گونههای درخت افرا است. این درخت بومی مناطق بسیاری در اروپا، شمال به جنوب اسکاتلند، لهستان، بلاروس، دانمارک، و جنوب غربی آسیا از ترکیه به قفقاز و شمال آفریقا در کوههای اطلس و شمال آمریکا و استرالیا است. در ایران نیز در جنگلهای شمال، شامل ارسباران، کلاردشت، زرین گل گرگان، آستارا و نور دیده میشود. در مناطق گرگان و مازندران بیشترین میزان تراکم این درخت وجود دارد. افرای پرچین اغلب در ارتفاعات و جنگلهای کوهستانی میروید و به منظور جنگلکاری، تک درخت و یا کاشت انبوه کاربرد فراوانی دارد.
این درخت در گویشهای محلی با نامهای متفاوتی مانند وکنجور، کرکو، تلین، آقچه قییم و چیت شناخته میشود و همانگونه که از اسم آن مشهود است، اغلب به عنوان پرچین و ایجاد سد بصری مورد استفاده قرار میگیرد.
ارتفاع افرای پرچین به ۱۲ متر رسیده و تاجی متراکم به شکل دایره با گستردگی ۱۲ متر ایجاد میکند. برگها دارای ۵ _ ۳ لوپ و عرض ۱۰ سانتیمتر میباشند. برگهای جوان این درخت زیبا به رنگ بنفش ارغوانی و برگهای رسیده سبز پر رنگ و در پاییز به رنگ طلایی و زرد مایل به قرمز نمایان هستند.
گلدهی این درخت در بهار انجام گرفته و گلهایی خوشهای به رنگ سبز مایل به زرد بر شاخهها میرویاند که معمولاً جنبه تزئینی ندارند. مانند دیگر گونههای افرا، میوهی این درخت نیز به شکل فندوقههایی بالدار در تابستان ظاهر میشوند.
در گونه کویین الیزابت شاخهها به صورت عمودی رشد میکنند و برگهایی با رنگ سبز شفاف بر شاخهها خودنمایی میکند. در حالی که در گونه Rotelense برگها به رنگ زرد طلایی هستند.
افرای پرچین درختی بسیار مقاوم در شرایط آب و هوایی مختلف است؛ بهطوری که به راحتی سرمای ۲۹- درجه را تحمل کرده و در یخبندان، طوفان، هوای خشک و هوای آلوده به حیات خویش ادامه میدهد. در انواع خاک نیز به خوبی دوام آورده اما در خاکهای قلیایی، نمدار و حاصلخیز رشد بهتری خواهد داشت. عموماً درخت افرای پرچین رشد کندی دارد.
افرای پرچین از طریق بذر تکثیر میگردد. در این روش، بذر برای جوانه زدن به یک دوره گرما و سرما نیاز دارد. در دوره گرما، بذر را به مدت ۳ روز در دمای ۲۷_ ۱۸ درجه سانتیگراد نگهداری میکنند؛ و پس از آن در دورهی سرما؛ بذر به مدت ۳ تا ۶ ماه در دمای ۴_۱ درجه سانتیگراد نگهداری میشود.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی