درخت اکالیپتوس با نام علمی Gum tree و نام انگلیسی Eucalyptus بومی استرالیا و برخی نواحی گینه نو، اندونزی و فیلیپین میباشد. قدمت انتشار این درخت در سایر نقاط جهان به حدود ۲۰۰ – ۱۰۰ سال میرسد. درخت اکالیپتوس در حدود ۷۰ سال پیش وارد ایران شده و در برخی از شهرها کاشته میشود. این درخت در نواحی گرمسیری و معتدل رشد بهتری خواهد داشت.
این درخت بر اساس گونه، دارای برگهایی با اشکال متفاوت است اما به طور کلی، برگهای آن بیضی، بلند و باریک به طول ۲۵ – ۱۶ سانتیمتر و پهنای آن ۳ – ۲ سانتیمتر میباشد. این برگها به رنگ سبز و تا حدودی ضخیم هستند. اکثر گونههای اکالیپتوس همیشه سبز هستند اما در این میان تعدادی از گونهها برگریز بوده و برخی بر اثر سرمای شدید برگهای خود را از دست میدهند.
اگر برگهای اکالیپتوس در مقابل نور خورشید مشاهده شوند، نقاطی بر روی آن دیده شده که کیسههای ترشحی برای تولید روغن هستند.
روغن استخراج شده از برگها معطر بوده و علاوه بر کاربرد آن در صنایع آرایشی و بهداشتی، خاصیت حشرهکشی نیز دارد. این روغن برای از بین بردن باکتریها و همچنین درمان بیماریهای تنفسی کاربرد دارد.
درختان اکالیپتوس با توجه به نوع آنها، به صورت درخت یا درختچه روییده و به ۴ دسته کوتاه، متوسط، بلند و بسیار بلند تقسیم میشوند. به طور کلی، قامت این درختان در محدوده ۱۰ تا ۶۰ متر میباشد. این درخت بسیار سریعالرشد بوده و توجه بسیاری از کشورها را برای ساخت جنگلهای مصنوعی به خود جلب کرده است. میوه این درخت صمغ نام دارد؛ همین دلیل درخت اکالیپتوس به درخت صمغ نیز معروف است.
تنه درخت اکالیپتوس خاکستری و خاکستری مایل به قهوهای یا زرد بوده و پوسته آن به راحتی از تنه جدا میشود. چوب این درخت به قرمز رنگ و بسیار متراکم و با دوام بوده و اغلب در صنعت راهآهن مورد استفاده قرار میگیرد.
اکثر گونههای این درخت به سرما حساس هستند. نواحی گرمسیری و معتدل بهترین شرایط برای رشد اکالیپتوس است. ریشههای این درخت بلند و قوی بوده و توانایی جذب آب از اعماق زمین را داراست. همچنین این درخت در برابر آبهای شور نیز مقاومت خوبی از خود نشان میدهد.
از خواص پزشکی اکالیپتوس به درمان سرماخوردگی و سینوزیت، تقویت سیستم ایمنی بدن، خاصیت آرامبخشی، درمان شوره سر، سرفه، تسکین دهنده درد مفاصل، درمان عفونت ادراری، خواص ضد ویروسی و ضد باکتریایی، پاکسازی هوا و… میتوان اشاره کرد. این گیاه در طب سنتی نیز جایگاه ویژهای دارد.
درخت اکالیپتوس رنگین کمان یا دلتا، گونهای عجیب و جذاب از اکالیپتوس است که دارای تنهای رنگی بوده که منظره بسیار زیبایی را پدید میآورد.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی