درختچه تاغ با نام علمی HALOXYLON متعلق به خانواده AMARANTHACEAE (تاج خروس) و بومی غرب آسیا شامل فلسطین، اردن، مصر، عراق، عربستان، ایران، امارات متحدهعربی، افغانستان، پاکستان و چین میباشد.
در ایران این درختچه در مناطقی از استانهای کرمان، سیستان و بلوچستان، سمنان و اصفهان در سه گونه سفید تاغ یا زرد تاغ، سیاه تاغ و تاغ بوتهای یا ترات میروید که در ادامه به توصیف هر یک میپردازیم.
سفید یا زرد تاغ
این درختچه با نام علمی HAGOXYLON PERSICUM تا ارتفاع ۵۰ سانتیمتر رشد میکند. تنه این درختچه، مستحکم و دارای پوست چروکیده به رنگ خاکستری روشن است. شاخههای مسن، سفید و همراه با ترکهای حلقوی و به صورت سر به زیر هستند. شاخههای یک ساله سبز کمرنگ و به قطر ۲ – ۱ میلیمتر دیده میشوند. برگهای این درختچه فلسی شکل و نوکدار بوده و به ساقه فشرده شده اند. گلها نیز منفرد و فلس مانند هستند.
سیاه تاغ
درختچه سیاه تاغ با نام علمی HALOXYLON AMMODENDERON تا ارتفاع ۲۰۰ – ۱۰۰ سانتیمتر رشد کرده و شاخههای انبوه آن تاجی کروی میسازند. پوست تنه اصلی به رنگ خاکستری مایل به سفید و شاخههای تازه روییده در آن سال به رنگ سبز میباشد. برگها فلسی بوده و مانند زگیلهایی کرکدار به ساقه چسبیدهاند. این برگها گوشتی بوده و قطری برابر با ۲ – ۱.۵ میلیمتر دارند. میوه این درخت درون حفرهای فنجانی قرار گرفته و به رنگ سبز تیره و همراه با رأس محدب دیده میشود.
تاغ بوتهای یا ترات
این گیاه با نام علمی HALOXYLON SALICORNICUM به صورت درختچه یا نیمهدرختچهای با تاج افشان، به ارتفاع ۱۰۰ – ۲۵ سانتیمتر میروید. شاخههای جدید به صورت نامنظم بر روی شاخههای چوبی سال قبل میرویند. این شاخههای جوان به صورت عمودی رشد کرده و به رنگ سبز روشن دیده میشوند. برگهای این گونه نیز مانند سایر گونهها، فلسی کوتاه بوده و به شکل سه گوشه میرویند.
به طور کلی، گلهای هر سه گونه در اردیبهشت و خرداد شکفته و به رنگ های زرد، صورتی و سفید هستند. تاغ یک گیاه یک پایه بوده و گلهای آن همزمان نر و ماده میباشند. دانههای گیاه در شهریور ماه بالغ میگردند.
این درختچه، گیاه بسیار مقاومی بوده و نوسانات شدید آب و هوایی شامل گرمای ۷۰ درجه سانتیگراد و سرمای ۳۰- درجه سانتیگراد را تحمل میکند. همچنین، در زمینهای شور و بیابانی به خوبی رشد کرده و یکی از گونههای مهم جهت بیابانزدایی و تثبیت خاک به شمار میآید. در سال ۹۸ در حدود ۳۰۰ هزار هکتار از اراضی، به منظور بیابانزدایی زیر کشت این درختچه قرار گرفت.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی
