درخت گز با نام علمی Tamarix یکی از درختان دارای عمر طولانی است که سن برخی از آن‌ها به ۱۰۰۰ سال نیز می‌رسد. در حدود ۵ گونه از این درخت در برخی مناطق ایران از جمله خوانسار، اصفهان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرج، شیراز و جنگل‌های شمال می‌روید.
درخت گز به ارتفاع ۶ – ۱۵ متر و قطر ۳۰ سانتی‌متر رشد خواهد کرد. تنه اصلی این درخت انشعاب و شاخه‌های زیادی داشته و اغلب با ایجاد پاجوش به شکل درختچه در می‌آید. در شاخه‌های درخت گز شیره‌ای به نام گز انگبین وجود دارد که توسط نیش نیش حشره ای به نام Eriococus mannifer از شاخه ترشح شده و یکی از کمیاب‌ترین قندهای فروکتوز است که به صورت تنها در طبیعت موجود است. گز انگبین با نام‌های دیگر همچون گز خوانسار، گرگزو، انگبین‌گون، ترنجبین اصفهان، دهن‌القندول، عودالبرق، عراقا، دارشیشعان، قندول، شیشعان، دیش یولقون و شهد پارسی نیز شناخته می‌شود. شیرینی گز (سوغات اصفهان) نام خود را از شهد این درخت به عاریه گرفته است.
برگ‌های درخت گز ریز، متراکم و به فرم لوزی روییده و با گردی از رنگ سفید دیده می‌شوند. این برگ‌ها مسطح و نوک تیز هستند و به دلیل طعم شور خود، تنها جهت تعلیف شتر مورد استفاده قرار گرفته و برای سایر دام‌ها مناسب نمی‌باشد.
در بهار و پاییز گل‌های قرمز رنگ همراه با ۵ پرچم در انتهای شاخه‌های این درخت روییده و منظره زیبایی را پدید می‌آورند.
چوب درخت گز سخت اما ترد و شکننده است. چوب برون به رنگ سفید و چوب درون به رنگ قرمز می‌باشد. از این چوب در صنایع مختلف چوبی و نجاری استفاده می‌شود.
به طور کلی، درخت گز در مناطق گرمسیر بیابانی و شور رشد بهتری خواهد داشت و به دلیل دارا بودن ریشه‌های بلند و قدرتمند، به خشکی مقاوم بوده و حیات خود را حفظ می‌کند. به علاوه، این درخت در بستر رودخانه‌های شور، مناطق ساحلی و حاوی خاک قلیایی نیز می‌روید. درخت گز برای تثبیت خاک و بیابان‌زدایی گزینه‌ای ایده‌آل می‌باشد.
اجزای مختلف این درخت در صنایع ساعت سازی، صنایع بهداشتی، سوخت خودرو، صنایع غذایی، هواپیماسازی، صنایع پزشکی و… مورد استفاده قرار می‌گیرد. گونه گز روغن این درخت، در استان‌‌های سیستان و بلوچستان و هرمزگان می‌روید اما روغن حاصل از این درختان پاسخ‌گوی نیاز داخلی کشور نبوده و این روغن از کشورهای فرانسه و هندوستان وارد کشور می‌شود.
از خواص پزشکی و دارویی این گیاه ارزشمند به درمان سرفه‌های مزمن، بواسیر، تسکین درد و عفونت دندان و لثه، یرقان، درد معده و… می‌توان اشاره کرد.
نویسنده: مطهره سادات میرلوحی
