امروزه ترمو وود به طور گسترده‌ای در طراحی فضای داخلی و خارجی ساختمان، ساخت مصنوعاتی مانند صندلی و میز مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترمو چوب به عنوان جایگزینی قدرتمند برای چوب طبیعی در نظر گرفته می‌شود که با استفاده از فرآیند اصلاح حرارتی کاملا طبیعی و بدون استفاده از مواد شیمیایی، فرآوری می‌شود.
مقاله را با این سوال آغاز می‌کنیم: «چه قدر با انواع چوب آشنا هستید؟» همانطور که می‌دانید چوب یکی از معدود منابع تجدیدپذیر و پایدار در جهان است. از همان ابتدای تاریخ بشر چوب تاثیر بسزایی در همه ابعاد زندگی انسان داشته است.
ترمووود، یک محصول چوبی درجه یک برای طیف وسیعی از کاربردها نظیر طراحی دکوراسیون داخلی و استفاده در نمای خارجی ساختمان است. ترمو وود با ویژگی‌های کاربردی خود یک گزینه بسیار مناسب جهت استفاده در قسمت‌های مختلف ساختمان است. ترمو چوب که حاصل فرآیند اصلاح حرارتی کاملا طبیعی چوب است، مقاومت و دوام بالایی دارد.
به طور کلی استانداردهای بسیاری در زمینه چوب و محصولات چوبی به ویژه ترمو چوب وجود دارد. استانداردهایی که موجب تضمین کیفیت چوب، خدمات پس از فروش و افزایش اطمینان خاطر مشتریان خواهد شد. ترمو چوب به عنوان محصولی که از فرآیند اصلاح حرارتی چوب به دست می‌آید نیز استانداردهای کیفی متنوعی دارد.
امروزه استفاده از انواع چوب به ویژه چوب ترمو یا ترموود در فرآیند ساخت و ساز رونق بیشتری گرفته است. استفاده ازترمو چوب در نمای ساختمان، در طراحی دکوراسیون داخلی به عنوان کف پوش و پوشش دیوار، زیبایی منحصر به فردی به ساختمان خواهد بخشید.
مقاله را با این سوال آغاز کنیم، کاربرد ترمو وود در طراحی نمای ساختمان چیست؟ ترمو وود به دلیل ثبات ابعادی قابل توجه، مقاومت در برابر آب و هوا، دوام و ظاهر زیبا، یک انتخاب بسیار مناسب برای طراحی نمای ساختمان است.
یکی از محصولاتی که در نتیجه اصلاح حرارتی چوب بوجود می‌آید ترمو وود است. این نوع چوب یک محصول طبیعی و غیر سمی است که ویژگی‌های منحصر به فردی نظیر پایداری ابعاد، مقاومت در برابر پوسیدگی، مقاومت در برابر رطوبت و زیبایی فوق‌العاده‌ای دارد.
صنعت قایق و کشی‌سازی، شامل ساخت و ساز انواع شناورهای آبی است و از گذشته‌های بسیار دور در زندگی بشر نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کرده است.
نقش چوب در صنعت‌ساختمان‌سازی هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیر مستقیم انکار ناپذیر بوده و حتی در سال‌های اخیر، افزایش چشمگیری نیز داشته است.
به تایگا جنگل شمالی یا جنگل برفی نیز گفته می‌شود. دمای هوا در نواحی جنگل تایگا به گونه ای است که میانگین دما در مدت یک تا سه ماه بیش از ۱۰ درجه می‌باشد.
یکی از مقاصد گردشگری گلستان که از شهرت ملی نیز برخوردار است، جنگل نهارخوران می‌باشد. این جنگل دارای مناظر و آب و هوای مطبوع برای گردشگران است.
از جمله زیبایی‌های اسالم، منطقه‌ای سبز به مساحت ۸۰ هکتار به نام جنگل گیسوم است که در مسیر جنوبی تالش قرار دارد و جزء توابع تالش محسوب می‌شود.
از جمله زیبایی‌های الهی که در طبیعت متجلی شده، جنگل ابر شاهرود است. منطقه‌ای که بیشتر به خاطر زیبایی استثنایی که به وسیله ابرها در آن پدید آمده معروف است.
جنگل راش سوادکوه در استان مازندران از جمله جنگل‌های زیبای ایران می‌باشد که به دلیل قرار داشتن در نزدیکی روستای سنگده به جنگل راش سنگده نیز معروف است.
جنگل گلستان که آن را با نام پارک ملی گلستان نیز می‌شناسیم، در شرق استان گلستان قرار داشته و منطقه‌ای حفاظت شده می‌باشد که جزء قدیمی‌ترین پارک‌های ملی استان نیز به شمار می رود.
ارسباران عنوانیست که به یکی از گنجینه‌های کمیاب و چه بسا نایاب مناطق بومی ایران اطلاق می‌شود که در گذشته آن را با نام قره داغ می‌شناختند.
ایرانی‌ها در زمینه‌ی هنرهای سنتی و صنایع دستی چوبی بنگلادش، بیشتر از اقوام دیگر تاثیر داشته‌اند و بسیاری از نام‌ها و اصطلاحات متداول بنگلادش
تایلند در همسایگی مالزی و درجنوب شرقی آسیا واقع شده است. این کشور سومین صادرکننده‌ی کائوچوی طبیعی جهان می‌باشد. صنایع دستی چوبی تایلند و صنایع دستی سنتی این کشور با توجه به این که تایلند
از تدابیر سازنده دولت در راستای پیشرفت صنایع دستی چوبی مالزی ، ارج نهادن به هنرمندان برگزیده و صنعتگران و تأمین معیشت آن‌ها برای انتقال اطلاعات و تجربیات به
انواع صنایع دستی چوبی ژاپن علی رغم توسعه‌ی روزافزون صنعت، هنوز هم تنوع و زیبایی خودش را حفظ کرده‌است، از صنایع دستی چوبی این کشور می‌توان
صنایع دستی چوبی چین با داشتن قدمتی تاریخی، از حدود ۳۰ سال قبل با هدف توسعه‌ی جهانگردی در این کشور، از رشد بالایی برخوردار بوده است.
چوب راش به شکل طبیعی رنگ کرم متمایل به قرمز دارد که در مجاورت نور به رنگ زرد متمایل می‌شود. این چوب از پرکاربردترین متریال‌ها در صنعت مبلمان به شمار می‌رود.
چوب بالسا در عین استحکام و سختی قابل قبول، سبک‌ترین چوب تجاری جهان به شمار می‌آید. کشور اکوادور تولیدکننده اصلی این چوب در جهان می‌باشد.
یکی از صنایع دستی چوبی هند، وسایل ساخته شده با چوب معطر صندل می‌باشد. چوب صندل، بعد از عاج فیل، گرانبهاترین ماده‌ی اولیه
رزوود (Rosewood) چوب به دست آمده از درخت زیبای بلسان بنفش است که بومی کشور هندوستان است و نقش پر رنگی در اقتصاد این کشور ایفا می‌کند.
چوب درخت سدار علاوه بر کاربرد گسترده در عطرسازی، به عنوان یک متریال محبوب برای ساخت وسایل مختلف چوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چوب در کشتی‌سازی بسیار پر استفاده است، از جمله چوب های پر کاربرد در این صنعت: چوب بلوط، چوب درخت ساج سنگین . چوب پر کاربرد در صنعت قایق سازی، ملچ است.
چوب آبنوس بسیار ارزشمند، گران‌قیمت و کمیاب است به طوری که در میان فعالان صنعت چوب به عنوان طلای سیاه شناخته می‌شود. این چوب گرانبهاترین چوب صنعتی می‌باشد.
نشریات معماری و دکوراسیون داخلی در جهان عبارتند از: مجله «Interior Design»، مجله «Harper’s Bazaar Interiors»، مجله Vogue Living، مجله The world of interiors
در مطلب پیشین به معرفی تعدادی از مجلات معتبر و مشهور جهان در زمینه معماری و دکوراسیون داخلی پرداختیم، در این مطلب تعداد دیگری از آن‌ها را معرفی می‌کنیم:نشریات معماری و دکوراسیون داخلی در جهان ۵) مجله «Elle décor» نشریه‌ی آمریکایی «ال دکور» یکی دیگر از معتبرترین مجلات تخصصی جهان در زمینه معماری و طراحی
چوب ساج از ۲۰۰۰ سال پیش توسط بشر شناخته شده و برای ساخت قایق مورد استفاده قرار میگرفت. همچنین، یکی از بادوام‌ترین چوب‌های دنیا به شمار می‌رود.
نشریات معماری و دکوراسیون داخلی در جهان عبازتند از: مجله «Traditional Home»، مجله «Veranda»، مجله «House Beautiful»، مجله «Architectural Digest»
آثاری که از غار معروف آجانتا در جنوب هند به دست آمده ، نشان از مهارت و تسلط بی‌نظیر هنرمندان در ساخت صنایع دستی چوبی هند دارد که مربوط به دو هزار سال
نشریات معماری و دکوراسیون داخلی در ایران عبارتند از: مجله معمار، مجله باغ نظر، مجله معماری و فرهنگ، مجله همشهری معماری که همگی در زمینه معماری فعالیت دارند.
درخت شیردار با نام علمی Acer cappadocicum گونهای از افرا و بومی شرق آسیاست و در سرارسر جنگل‌های شمال ایران دیده می‌شود.
افرای پرچین، دشتی یا کَرَب با نام انگلیسی Hedge Maple و نام علمی Acer Compestre از گونه‌های درخت افرا است. این درختدر جنگل‌های شمال ایران دیده می‌شود.
افرای قرمز (افرای سرخ _ Red Maple ) با نام علمی Acer rubrum که افرای ژاپنی قرمز، Swamp، soft Maple، Water maple و Japanesse Maple نیز نامیده می‌شود، از زیباترین درختان زینتی در جهان است.
درخت افرای سیاه با نام انگلیسی Box elder (maple) و نام علمی Acer negundo (nigrum) درختی از گونه‌ی افرا و تیره‌ی ناترکیان است. این درخت در ایران به نام‌های افرای آمریکایی و افرای سه برگ نیز شناخته می‌شود. همانطور که در نوشتار معرفی درخت افرا اشاره کردیم، افرای سیاه، بومی بخش‌های از ایالات متحده، آمریکای
علاوه بر تولید داخلی، چوب درخت افرا به صورت الوار، روکش چوب و اسلب تخته چوب از سایر کشورها وارد می‌شود که دارای کیفیت و قیمت بیشتری هستند.
درخت افرا با نام علمی Acer از تیره‌ی ناترکیان بوده و تاکنون ۱۲۸ گونه از آن در سراسر جهان شناسایی شده و در جنگل‌های شمال ایران یافت می‌شود.
درخت شب‌خُسب با نام علمی ALBIZZIA JULIBRISSIN متعلق به خانوادهFOBACEAE (نخودیان) بوده و بومی جنوب غربی و شرقی آسیا از ایران تا چین و کره می‌باشد.
معماری رمانسک به نوعی به آغاز سبک معماری در اروپا در قرن ۱۰ میلادی اشاره دارد و همانطور که از نامش پیداست، بر پایه‌ی، شیوه‌های معماری رومی‌ها استوار گشته‌است. این معماری در ایتالیا، اسپانیا و بخشهایی از فرانسه پدید آمد و به تدریج در دیگر نقاط اروپا گسترش یافت. در این سبک، معماران از سیستم
در میان سبکهای معماری برای نمای ساختمان، برخی از سبکها اغلب در خدمت مذهب بوده و هستند، به طور مثال می‌توان از سبک معماری روم شرقی نام برد. تاریخچه معماری روم شرقی پس از تقسیم شدن امپراتوری عظیم و قدرتمند روم، به دو بخش روم شرقی و روم غربی، شهر باستانی بیزانس (مقر روم شرقی)
نمای ساختمان، پوسته‌ی هر ساختمان است و نقش بسیار مهمی در زیبایی و جذابیت آن ایفا می‌کند. نمای خارجی ساختمان در بحث معماری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چرا که افراد قبل از هر چیز در مواجهه با ساختمان، با مدل و سبکهای طراحی نما برخورد میکنند. برای پیاده‌سازی نمای ساختمان، سبکهای معماری متفاوتی وجود
درخت بارانک با نام علمی Sorbus torminalis L متعلق به خانواده گل‌سرخیان است. خواستگاه اصلی این درخت رشته‌کوه‌های البرز، مناطقی از اروپا و قفقاز و آسیای کوچک و جنوب تا شمال آفریقا می‌باشد.
شرکت ام دی اف‌های چامسن در ساخت و اجرای انواع دکوراسیون داخلی و اداری ساختمان‌ها و سایر محصولات چوبی زیبا از جمله انواع مبلمان، تخت خواب و... فعالیت دارد.
درخت برگ‌بو با نام علمی Laurus nobilis متعلق به خانواده برگ بویان و بومی مناطق مدیترانه می‌باشد. این گیاه در زمان قاجاریه وارد ایران شد.
در مطلب «واردات چوب ایران (۱)» آمار واردات انواع چوب‌آلات خام، روکش‌های چوبی، روکش‌های مصنوعی و نئوپان در شش ماهه اول سال ۱۳۹۹ را طبق آخرین آمار منتشر شده
اگرچه افزایش صادرات برای هر کشوری موجب ایجاد فرصت‌های جدید شغلی، رونق رشد اقتصادی، درآمد مالیاتی و بهبود تراز پرداخت می‌شود، اما واقعیت این است که گاهی کشورها مجبور می‌شوند بخشی از نیاز صنعت چوب خود را از محل واردات تأمین کنند.
شرکت تری بی «۳B» یکی دیگر از شرکت‌های پیشرو در زمینه تولید محصولات و فرآورده‌های چوبی است که از سال ۱۹۴۵ فعالیت خود را در کشور ایتالیا آغاز کرد.
درخت اوجا با نام علمی Ulmus minor Miller متعلق به خانواده نارون می‌باشد.این گیاه اغلب به صورت درخت می‌روید؛ اما نمونه‌های درختچه نیز دیده می‌شود.
درخت شالک با نام علمی Populus nigraگونهای صنوبر متعلق به خانواده SALICACEAE (بیدها) می‌باشد. این درخت در برخی نقاط ایران دیده می‌شود.
درخت بید مشک با نام علمی salix aegyptiacدرختچه‌ای زینتی و درمانی و متعلق به خانواده Salicaceae (بید) است. این درخت بومی ایران می‌باشد.
درخت بید با نام علمی Salix L متعلق به خانواده Salicaceae (بیدها) و بومی مناطق معتدل، مرطوب و سرد نیم‌کره شمالی از جمله ایران می‌باشد.
درختچه سیاه‌تَلو با نام علمی Paliurus Spina – Christi Mill و متعلق به خانواده عناب می‌باشد.این گیاه از دیرباز برای مصارف درمانی مورد استفاده قرار میگرفت.
درخت لرگ با نام علمی PTEROCARYA FRAXINIFOLIA درختی زینتی بوده و بومی ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، ایران، روسیه، اکراین و ترکیه می‌باشد.
درخت آروکاریا (کاج مطبق) با نام علمی Araucaria excelsa متعلق به خانواده Araucariaceae می‌باشد. این درخت زیبا از گیاهان آپارتمانی به شمار می‌آید.
درخت بداغ (بوداغ) با نام علمی Viburnum lentago متعلق به خانواده ADOXACEAE (آدوکساسه) بوده و بومی شمال شرقی آمریکا و جنوب کانادا است.
شرکت تولیدی محصولات چوبی ترموری «Thermory» یکی از بزرگترین تولیدکنندگانِ ترمووود در جهان است که ۹۰ درصد محصولات تولیدی خود را به بیش از ۵۰ کشور صادر می‌کند.
درختچه تاغ با نام علمی HALOXYLON متعلق به خانواده AMARANTHACEAE (تاج خروس) و بومی غرب آسیا بوده و سه گونه از آن در برخی از نقاط کشور می‌روید.
درخت گز با نام علمی Tamarix یکی از درختان دارای عمر طولانی است که سن برخی از آن‌ها به ۱۰۰۰ سال نیز می‌رسد. ۵ گونه از گز در مناطقی از ایران می‌روید.
درخت نخل کاریوتا با نام علمی CARYOTA MITIS متعلق به خانواده ARECACEAE است. این درخت زیبابه عنوان یکی از محبوب‌ترین گیاهان آپارتمانی است.
درخت خاس با نام علمی ILEX CRENATA متعلق به خانواده AQUIFOLIACEAE می‌باشد. از این درخت در تزئینات کریسمس استفاده می‌شود بنابراین به آن "راج کریسمس" نیز می‌گویند.
درخت شیشم با نام علمی Dalbergia sissoo متعلق به خانواده پروانه‌داران و بومی هند و ایران می‌باشد. این درخت از درختان نادر در ایران است و ممنوع‌القطع می‌باشد.
اسطخدوس (لاوندر) با نام علمی LAVANDULA STOECHAS متعلق به خانواده نعناعیان (LAMIACEAE) و بومی کوه‌های شمال اسپانیا و غرب مدیترانه می‌باشد.
درخت نارنج، با نام علمیCitrus Aurantium هیبریدی به دست آمده از Citrus maxima (دارابی) و Citrus reticulate (پرتقال ماندارین) است که بومی مناطق جنوب شرق آسیا، هند و ایران است.
درخت دارواش با نام علمی Viscum album متعلق به خانواده سندلیان (Santalales) بوده یک گیاه نیمه انگلی و بومی اروپا و غرب و جنوب آسیاست.
درخت آلوچه یا گوجه سبز با نام علمی Prunus domestica و نام انگلیسی Greengages در واقع حالت نارس آلو و نوع تغییر یافته‌ای از آلوهای اروپایی است که برای اولین بار در مناطق معتدل فرانسه از درختان آلو با میوه‌های سبز حاصل شدند.
درخت آلو با نام علمی Prunus subg. Prunus، انواع و ارقام گوناگونی دارد. به طور کلی می‌توان گفت، رویشگاه مبدأ آلوها به دو منطقه اروپا و ژاپن می‌رسد.
لیمو ترش با نام علمی Citrus limonum Risso و نام انگلیسی Lemon یکی از انواع مرکبات است و در حال حاضر هند بزرگترین تولیدکننده لیمو ترش در جهان می‌باشد.
درخت لیمو شیرین با نام علمی Citrus limetta بومی هندوستان است و در حال حاضر کشورهای ایران، هند و سواحل دریای مدیترانه تأمین‌کنندگان این میوه در دنیا هستند.
آلبالو با نام علمى Prunus cerasus از خانواده Rosacea بوده و بومی جنوب غرب آسیا و اروپا می‌باشد. ایران ششمین کشور تولیدکننده آلبالو در می‌باشد.
درخت سیب با نام علمی M.Pamila یا Malus domestic از خانواده گل‌سرخیان است.موطن این درخت سواحل مدیترانه و آسیای مرکزی در مناطق معتدل سرد است.
یکی از شاخه‌های صنایع دستی چوبی ایران، حصیربافی است که در بین روستاییانی که در کنار رودخانه و دریا زندگی میکنند ، بیشتر رواج دارد به دلیل این که
صنایع دستی چوبی یکی از انواع جذاب در صنایع دستی ایران است که هنر و زیبایی خاصی دارد. یک اثر زیبا و ظریف چوبی که با دست ساخته شده است
درخت زالزالک با نام علمی Crataegus Monogyna از درختان رایج در اروپا، آناتولی و خاورمیانه است. چوب این درخت بسیار سخت و مستحکم و میوه آن خوش طعم است.
درخت ازگیل با نام علمی Maspilus germanica متعلق به خانواده Rosaceae بوده و بومی نواحی مدیترانه است و در جنگل‌ها و کوهپایه‌های البرز و مناطق استپی می‌روید.
درخت بادام کوهی با علمی Amygdalus scoparia Spach متعلق به خانواده Rosaceae (گل‌سرخیان) می‌باشد. این درخت بومی برخی نقاط ایران می‌باشد.
درخت بادام با نام علمی Prunus amygdalus متعلق به خانواده گل‌سرخیان می‌باشد. بادام بومی شمال آفریقا و مناطق گرم و خشک آسیای غربی و ایران است.
درخت پسته با نام علمی PISTACIA VERA متعلق به خانواده ANACARDIACEAE می‌باشد. موطن اصلی پسته معمولی ایران بوده و از کشورمان به سایر نقاط جهان صادر می‌شود.
درخت انار با نام علمی PUNICA GRANATUM متعلق به خانوادهPUNICACEAE می‌باشد. تاکنون بیست نوع مختلف از درخت انار شناسایی شده است.
گیاه آقطی سیاه با نام علمی SAMBACUS NIGRA متعلق به خانواده ADOXACEAE می‌باشد. این درخت بومی اروپا، آفریقا و جنوب غربی آسیاست.
درخت داویدیا با نام علمی DAVIDIA INVOLUCRATA متعلق به خانواده زغال اخته‌اییان (CORNACEAE) بوده و بومی مرکز و غرب چین بوده و بسیار زیبا و شگفت‌انگیز است.
درخت توس نقره‌ای با نام علمی Betula pendula و نام انگلیسی birch از خانواده توسکایان و بومی اروپا، آمریکای شمالی، قفقاز تا ایران است.
درخت اکالیپتوس با نام علمی Gum treeو نام انگلیسیEucalyptus بومی استرالیا و برخی نواحی گینه نو، اندونزی و فیلیپین می‌باشد.
آکاسیا، با نام علمی Acacia oerfota و نام انگلیسی Leaved Wattpe متعلق به خانواده Mimosaceae (میموزاسه) است که در ايران ۴ گونه از این جنس به صورت درخت و درختچه وجود دارد.
درخت سرو طَبَری یا سرو خمره‌ای با نام علمیThuja orientalis L گونهای از درختان همیشه سبز و متعلق به خانواده Cupressaceae (سروها) است
اسپیره با نام علمی SPIREA CRENATA درختچه‌ای علفی و متعلق به خانواده گل سرخیان (ROSACEAE) و از جنس Spiraea می‌باشد که گل عروس نیز نامیده می‌شود.
اربس با نام علمی Juniperus communis متعلق به خانواده Cupressaceae است. این درخت بومی جنوب و مرکز اروپا، مرکز آسیا، شمال آفریقا، شمال آمریکا و کانادا می‌باشد.
درخت اردوج با نام علمی JUNIPERUS EXCELSA متعلق به خانوادهCUPRESSACEAE (سروها) و از گونه‌ی سروهای کوهی می‌باشد که به سرو کوهی یونانی شهرت دارد.
درخت مای مرز با نام علمی Juniperus sabina گونهای سرو کوهی از خانواده Cupressaceae و بومی مناطقی از آفریقا، مرکز و جنوب اروپا و غرب و مرکز آسیا می‌باشد.
درخت سرو (Cupressus)، درختی سوزنی‌برگ و همیشه سبز و از خانواده مخروطیان است که در ایران به نام‌های کتول، رامیان سر، سوروش و وهل شناخته می‌شود.
چوب آکاژو، یکی از چوب‌های بسیار زیبا و قیمتی است که در صنعت چوب و تجارت از ارزش ویژه‌ای در جهان برخوردار است که در دو نوع آمریکایی و آفریقایی وجود دارد.
ارزشمندترین محصول درخت بنه، صمغ یا شیره‌ای آن، به نام سقز است که به طور طبیعی یا با ایجاد شکاف بر روی تنه، از آن خارج می‌شو
درخت نمدار با نام علمی Tilia Begonifolia از تیره Malvaceae می‌باشد. البته در گذشته این درخت درخانواده Tiliaceae (نمداران) قرار داشت اما پس از تحقیقات ژنتیکی آن را متعلق به خانواده پنیرکیان دانستند.
درخت آزاد با نام علمی ZELKOVA SERRATA متعلق به خانواده ULMACEAE می‌باشد. این درخت بومی مناطقی از آسیا و اروپا شامل ژاپن، کره، شرق چین، تایوان و ایران است.
از زمان‌های بسیار دور بشر از چوب درخت نارون به عنوان متریالی محکم و با دوام در ساخت وسایل و ابزارآلات گوناگون استفاده می‌کرده است.
درخت نارون با نام علمی Ulmus، متعلق به خانوادهUlmuceae و یک سرده از تیره نارونیان است. درختان نارون تا ارتفاع ۳۰ متر رشد میکنند.
چوب گیلاس به دلیل برخی ویژگی‌های منحصربه فرد، یکی از خاص‌ترین و گران قیمت‌ترین چوب‌های موجود در جهان است.
درخت گیلاس بومی آسیای صغیر، در نواحی دارای خاک مناسب میان دریای خزر و دریای سیاه است.رومیان اولین کشت‌کنندگان این میوه خوشمزه و رومیان گسترش‌دهنده آن بودند.
